ابوالقاسم قادري - مهندسي جداسازي ارتعاشات
مقدمه : بدون ترديد صدا وارتعاش ازمعضلات اساسي دنياي صنعتي بوده وخيل عطيمي ازانسان ها چه درمحل كار وچه درمحل زندگي از آزار ناشي ازآنها درمخاطره اند. دراين حالت انسان درمحيطي پراسترس با منابع صدا و ارتعاش همزيستي توام با ناراحتي را تحمل ميكند.از يك سو تعداد كثيري از شاغلين به واسطه حرفه خود مجبور به مواجهه با اين دو عامل فيزيكي مي باشند از سوي ديگر ميدانيم كه وجود سر و صدا وارتعاش زياد دردستگاهها نشانگرعملكرد نامطلوب و باعث استهلاك تدريجي آنها ميباشد.اين دستگاهها بخش مهمي از انرژي سيستم را به صورت امواج مكانيكي هدرمي دهند فلذا هم از لحاط بهداشتي وهم از لحاظ اقتصادي لازم است تا آنجا كه ممكن است اين دو عامل كنترل و تعديل شوند.اصولا توليد سروصداي و لرزش زياد در تعدادي زيادي از ماشين آلات نشانگر ضعف درفناوري ساخت آنهاست .
هدف عالي در كنترل ارتعاش حفظ سرمايه هاي صنعت است كه در اولويت اول حفظ سلامتي پرسنل ودر اولويت بعدي حفاظت از خود تجهيزات و ماشين آلات ميباشد.دراين نوشته هدف ما توضيح كلي و رعايت اختصار ميباشد، فلذا در آن تعاريف واصطلاحات علمي و روشهاي اندازه گيري و استانداردهاي صدا وارتعاش ذكر نشده اند خوانندگان محترم درصورت نياز به اطلاعات بيشتر ميتوانند به مراجع 1و2 مراجعه كنند.
ارتعاش چيست ؟ ارتعاش عبارت است از نوسان مكانيكي يك جسم حول نقطه تعادل اش كه داراي دامنه وسرعت وشتاب مشخص مي باشد.
اثرات ارتعاش برانسان را نام ببريد: 1- كاهش دقت و تمركز3- كاهش آستانه تحمل( مخصوصا درفصول سرد كه استرش سرمايي نيز وجود دارد).4- افزايش فشارخون ومشكلات گوارشي 5 - كاهش تدريجي شنوائي وشروع وزوزگوش
اثرات مخرب ارتعاش برماشين آلات را نام ببريد :
1-ايجادترك وشكست دراجزاي ضعيف
2- افزايش مصرف انرژي
3- نياز مداوم به تعميرات
4 - كاهش توليد به دليل افزايش زمان هاي توقف
5- انتقال ارتعاش به تجهيزات مجاور
6- ايجاد سروصداي زياد درمحيط كاري
روش هاي كلي كنترل ارتعاش : اين نكته مهم است كه بدانيم صدا و ارتعاش دو مشكل همزاد و هميشه همراه با يكديگرهستند با توليد ارتعاش سروصدا نيزتوليد شده وبا از بين بردن ارتعاش ، صدا هم از بين ميرود.اين روشها عبارتند از :
شرح روشهاي فوق
كنترل ارتعاش درهنگام طراحي وساخت دستگاه :هرچه يك ماشين ازابتدا دقيق تر ومحكم تر ساخته شود نتيجتا بالانس تر بوده و فاقد سروصدا و لرزش خواهد بود از طرفي اگر يك ماشين سنگين وصلب باشد مثل ماشين الاتي كه در قرن 19 ساخته ميشدند .ميزان لرزش وسرو صداي بسيار كمي خواهد داشت البته هيچ گاه مواد اوليه به ارزاني قرن نوزدهم ديگر پيدا نمي شود. در نيمه دوم قرن بيستم تكنولوژي به سمت سرعت هاي بالا
وسبك سازي سوق پيدا كرد بدين جهت ماشين آْات بسيار سريع و سبك توليد شدند وبه تبع آن ارتعاش وصدا نيز بشدت افزايش يافت.
اما دقت در ساخت نيز تا انجا مجازست كه قيمت تمام شده ماشين اقتصادي باشد وبيش از آن مقرون به صرفه نيست.فلذا يك طراح باهدف رسيدن به كمينه ارتعاش در ماشين ، بايد توازني بين قيمت تمام شده وكيفيت ساخت ماشين در نظربگيرد و موضوع را بهينه كند. مثلا در ساخت يك سيلندرسانتريفوژ هسته اي هيچ گونه نان بالانسي و ملاحظات اقتصادي قابل قبول نيست اما براي ساخت يك فن شايد200 گرم نان بالانسي هم مشكلي نداشته باشد.
2- نصب جداساز ارتعاش درنقاط مورد نياز دستگاه : فارغ از مسئله دقت در ساخت، دريك سري از ماشين الات بدليل ماهيت كاري وانجام حركات ديناميكي شديد ، بالاجبار نياز به ابزارهاي جذاب ارتعاش دارند مثل خودروهاي سبك وسنگين ، ماشين آلات معدني ، ماشين آلات راه سازي ، پمپ هاي خطوط لوله ، كمپرسورها وسرندها.
از انواع جاذب هاي ارتعاش ميتوان از ورق هاي لاستيكي ، دسته موتور، انواع لرزه گير،اتصالات انعطاف پذير، فندر، ضربه گير، فنرهاي فلزي ، داكت ودشپات ها را نام برد.
انتخاب لرزه گير براي يك ماشين داراي ظرايف ودقايق فني خاصي مي باشد و بايد به دقت وحساب شده انجام گيرد تا بتواند در فركانس كارForce Frequency)) ماشين راندمان بالايي از ايزولاسيون ايجاد كند. براي اينكارمي توان ازوب سايت ها و كاتالوگ هاي توليدكنندگان معتبراستفاده نمود.
خوشبختانه در سالهاي اخيرتعداد معدودي شركت هاي ماشين سازبه صورت حرفه اي و با ديد مهندسي شروع به ساخت و توليد تجهيزات نموده اند اما هنوز طيف وسيعي ازماشين سازان ما اصلا با كلماتي نظير: ميرايي Damping)) ، ضريب فنريت ، باراستاتيكي ، فركانس طبيعي و درجه ايزولاسيون آشنايي ندارند، تا اينكه بخواهند يك لرزه گير مناسب براي دستگاه شان تجويز يا نصب كنند.
- تعميرات وپايش مداوم دستگاه : بر خلاف دو روش ذكرشده دربالا كه جز روشهاي ثابت وگاها موردي هستند. اين روش در طول سال ممكن است بارها تكرار شود و شامل
سئوال : دلايل شروع ارتعاش در ماشين آلاتي كه قبلا بدون لرزش شديد بودند چيست ؟ بايستي به اين.نكته توجه شود كه اكثرماشين آلات به تدريج وخيلي آرام شروع به لرزش نموده وسپس شديد ميشوند .اگردر همان روزهاي اوليه ايراد آنها مشخص گردد براحتي ميتوان مشكل را حل كرد.دليل شروع ارتعاش شديد در يك ماشين ممكن است :
الف - نصب روي زمين معمولي بدون فندانسيون استاندارد(فركانس طبيعي خاك )
ب-نداشتن شاسی یکپارچه
ج-تغیرات دمایی وتغییر مدول
د-خشک شدن و افزایش سختی ایزو لاتور ها در اتر گذشت زمان
ه- تغییرات میزان بارزنده
نام شما :* !!!
ایمیل :
نظر شما : * !!!